Общественно-политическая интернет-газета

Халыҥ харчынан мохсуо быраҕан былааһы да, сокуону да барытын атыылаһан ылар атааннаах-мөҥүөннээх аныгы үйэ кэлэн турар. Хайдах эмэ гынан отоойкоҕо олордон үтүмэннээх үбү сүүйэн ыларга өйдөрө тобуллар, дьоҕурдара уһуктар дьон кэккэлэрэ хаҥаатар хаҥаан иһэр.

Олортон биирдэстэрэ, соторутааҕыта республика Арбитражнай суутун быһаарыытынан моҥкурууттаммыт “Золото Якутии” АО хаһаайына бизнесмен Александр Федоров буолар.

Ваучербыт, дивидеммит ханнаный?

Сэбиэскэй сойуус ыһыллар-тоҕуллар кэмнэригэр, будулҕаннаах 90-с сылларга, өлөн эрэр дойду баайын-дуолун тыырсыы саҕаламмыта. Экономика бүтүн баараҕай салаалара, бөдөҥ тэрилтэлэрэ, улахан дьиэ-уот – дьиҥнээх сыанатыгар букатын эппиэттээбэт суумаҕа биирдиилээн дьон бас билиитигэр баран хаалбыттара. Оччотооҕу приватизацияны – “приХватизация” диэн сөпкө да ааттаатахтара.

Былааска чугас структуралар сүҥкэн дойду сүөгэйин-сүмэтин үллэстэр кэмнэригэр, боростуой норуокка “ирээттээн” дууһаҕа биирдии приватизационнай чектэри – ваучердары түҥэтэллэр. Дойдутун баайыттан биир кумааҕы сыыһыгар тиксибит киһи, онтон хайдах ас-таҥас таһаарыаҕын билиминэ олордоҕуна, “СахаИнвест” Инвестиционнай тэрилтэ тэриллэр. Дивиденд суотугар үйэлэрин моҥуур баҕалаах Саха сирин олохтоохторо ваучердарын күргүөмүнэн “СахаИнвесткэ” угаллар. Уонна ол дивиденнэрин этэҥҥэ хаһан да туппаттар...

“СахаИнвест” харчыбытын үлүннэрээри соҕотох Дьокуускай куоракка казинолары, рестораннары, эргиэн дьиэлэрин тутаттыыр. Россия үрдүнэн ханна-ханна харчы балабыайдык хамсыыр сирэ төһө-хачча тутуллубутун арай, “СахаИнвест” салайааччыта Александр Федоров билэн эрдэҕэ. Москванан, Питеринэн, омук сирдэринэн сылдьан, Дьокуускайга хам-түм көстөн ааһар Федоровтан дивиденд туһунан ыйыталаһа сатыыллар да, “оннооҕор Тойота корпорация 30 сыл дивиденд төлөөбөтөҕө” диэн өс саҕа буолара. “СахаИнвест” Тойота курдук аар-саарга аатыран төлөһүйэн турбута эбитэ буоллар, киһи син өйдүөх этэ харчыбыт ханна барарын. Ону баара 2008 сыллаахха “СахаИнвест” ааттыын да сүтэр.

Моҥкуруут суоллаах эргиэмсик...

2007 сыллаахха Москваҕа регистрацияламмыт “биир күннээҕи” тэрилтэ нөҥүө Александр Федоров бэрт судргу схеманан “Золото Якутии” АО хампаанньа сүрүн акциятын олорчу атыылаһан ылар.

“Золото Якутии”, урут дьоҥҥо биллэринэн “Якутзолото”, тэрилтэни хас эмэ уон сылларга социалистическай үлэ геройа Тарас Гаврильевич Десяткин салайан олорбута. Ол иннинэ дойдуга суон-сурахтаах тэрилтэ, көмүс хостуур сирдэрэ атыыланан, киэргэл оҥоһуутунан эрэ дьарыктаннар да, син сүүһүнэн дьону хамнастаан иитэн-аһатан олорбута.

Тарас Десяткин дьонугар үтүөнү оҥороору, биир үтүө күн хампаанньа акциятын сүрүн бакыатын үлэһиттэригэр тарҕатан кэбиһэр. Биллэн турар, солбуйааччыларыгар элбэх тиксэр. Кырдьыбыт “генералларыгар” махтаныахтарын оннугар, сорох солбуйааччылара кистээн Александр Федоровы кытары кэпсэтиигэ тахсаллар. Үлэһиттэр бэйэлэрэ кэпсииллэринэн, Десяткин кини кэннигэр кэтэх оонньуу бара турарын билэр да хойутуур. “Золото Якутии” собуотун дириэктэрин – Леонид Николаевы үлэтиттэн ууратан кэбиһэр. (Александр Федоров бу киһини, махтанан буолуо, кэлин төттөрү дуоһунаһыгар төнүннэрбитэ).

Акция сүрүн өлүүтэ атыыламмытын кэннэ, Москваттан ыар ыалдьыт буолан Тарас Десяткиҥҥа Александр Федоров тиийэн кэлэр...

Тэрилтэ истиин-хоойдуун Ваучер Һааска илиитигэр киирэр. Дьиҥинэн, Тарас Гаврильевич “албынынан-көлдьүнүнэн хампаанньабын былдьаатылар” диэн айдаан таһаарбыта эбитэ буоллар, көмүскээччилэр көстүөхтэрэ эбитэ буолуо. Ол гынан баран, кини тоҕо эрэ Федоровы утары барбат, саҥата суох “Золото Якутии” бородууксуйатын атыылыыр маҕаһыыннар дириэктэринэн утаарыллар уонна хампаанньа “Бочуоттаах салайааччытын” аатынан муҥурданар. Кырдьаҕас салайааччы Федоров соҕотоҕун эрэ рейдерствонан дьарыктамматын билбит, кини кэннигэр турар дьонтон саллыбыт бадахтаах.

Былаан былыкка тиийэрэ...

Александр Федоров “Золото Якутии” хампаанньаны бэрт иэрэҥ-саараҥ суолунан атыылаһан баран, киэргэлбитин “бэйэбит хостообут көмүспүтүнэн оҥоруохпут” диэн биллэрбиттээх.

Кини бас билэр тэрилтэтэ 2005 сыллаахха «Амазаркан» диэн Читаҕа баар көмүстээх сири атыыласпыттааҕа. 20 туонна чинчиллибит саппаастаах сиргэ, сылын аайы 100 киилэттэн итэҕэһэ суох көмүһү хостуур былааннааҕын ыһа-тоҕо бэчээккэ кэпсээбитэ. Ол гынан баран, “Амазаркан” “Золото Якутии” хампаанньаны сырьенан хааччыйыахтааҕар бэйэтэ иэскэ-күүскэ баайыллан баран атыыланан хаалар.

***

Александр Федоров “Золото Якутии” хампаанньаны атыылаһыан иннинэ, чуолаан, Саха сиригэр хас да тэрилтэни ыһар. Элбэхтэн биири аҕыннахха, ньир-бааччы үлэлии олорбут “Швея Севера” диэн таҥас тигэр кэмбинээти атыылаһан баран ый ыһыаҕа оҥорор. Бюджет суотугар сыаналаах омук оборудованиетынан таҥыллыбыт кэмбинээт сыахтара сылы кыайбат болдьох иһигэр дьиэлиин даҕаны дьүдьэйэн моҥкурууттаан хаалар. Эмиэ сүүһүнэн дьон үлэтэ суох хаалар, бюджет көмөтүнэн атаҕар туран испит тэрилтэ сииктии симэлийэр.

Александр Федоров “Эрэл” пенсоннай фондаҕа эмиэ быһаччы сыһыаннаах киһи буолар. Төһөлөөх киһи пенсияҕа тахсаары “Эрэл” фондаҕа пенсиятын мунньуллар чааһын көһөрбүтэ буолуой?! Тоҕо эрэ “бочуоттаах сынньалаҥҥа” тахсан баран чааһынай фонда көмөтүнэн байбыт дьон аата иһиллибэт ээ...

***

Ваучер Һааска Саха сирин Росимуществотын урукку салайааччытын кытары Владимир Даниловтыын олус ыкса куодуруһан хамсаабат баай ырыынагар улахан “ситиһиилээхтэрэ” биллэр. Данилов билигин олигарх Прохоров “МФК” (“Международный финансовый клуб”) баанын Саха сиринээҕи салаатын тойонунан ананна.

Федоров судаарыстыба баайын-дуолун эргитэн-урбатан бэйэтэ хонтуруоллуур тэрилтэлэригэр бэрт дөбөҥнүк “көһөртөлөөбүтүн”, 2010 сыллааҕы Росимущество федеральнай хамыыһыйатын ревизията булаттаабыта. Дьиктитэ диэн, хаста даҕаны холуобунай дьыала тэриллэ сатаабыта да, барыта им-ньим сабыллан иһэр.

Тустаах экспертэр этэллэринэн, Александр Федоров юристара хаһаайыннарын туһатыгар сокуону олус “табатык уонна сөпкө” туһаналлар. Ол онно эбии халыҥ саппыйаны эбэн кэбистэххэ, букатын даҕаны өссө “ылардаах” тахсар буоллаҕа!

***

Федоров куһаҕан биккэ дылы, саантаабыт тэрилтэлэрэ барыта эстэн иһэллэр. Саха сиригэр аан бастакынан алмаас кырыылыыр салааҕа суолу солообут Георгий Яковлев тэрийбит собуотун “Туймаада Даймонд” АК-ны Федоров атыылаһа сатаабыта биллэр. Георгий Яковлев өлөөтүн кытары, хампаанньа үрдүнэн хара суордуу халааран эрдэҕинэ, хата, тэрилтэ судаарыстыбаннай өлүүлээх буолан “быыһаммыт”.

Федоров депутаттыы сатаабыта

Былааска талаһыы төрүөтэ туохханый? Эргитиилээх-урбатыылаах эргиэмсиктэр былааска талаһалларын тухары, “норуот туһугар” диэн харда ханан да киһини итэҕэппэт.

2008 сыллаах праламент быыбарыгар, Дьокуускай куораттан Ил Түмэҥҥэ депутаттыы бараары Федоров улаханнык соруна сылдьыбыттаах. Көрдөрүүлээх аһымал акция оҥорон, Тарас Десяткины кытары хаартыскаҕа түһэн уулуссаларга туруортаан - түбүгүрүү бөҕөтө буолбута. Ол быыбарга Александр Подголовка хотторон турар.

Эһиил эмиэ куорат Думатыгар, Ил Түмэҥҥэ быыбардар буолаары тураллар. Федоров – тириитэ халыҥаабыт киһи эмиэ былааска киирэ сатаан быгыалаарай?

***

Икки сыллааҕыта “Особо экономическая зона” диэн ювелирнай-бриллиантовай комплекска анаан анал программа үөрэтиллэ сылдьыбыттаах. Дирбиэн-дарбаан буолан төгүрүк остуол бөҕөтө ыытыллан, ювелирдар кластердара тэриллэн улахан сугулаан тахсыбыта. Ювелирдары уонна алмаасчыттары биир сиргэ мунньан, бүтүн комплекс тэрийэн үлэлэтиэхтээхтэрэ. Нолуокка, кредиттээһиҥҥэ чэпчэтии көрүллүөхтээҕэ. Кэпсэтии күөдьүйэн иһэн ээр-сэмээр уостан-умуллан хаалбыта. Билигин ол туһунан ким да санаан ылбат. Арай, сорох дьон этэринэн, “ОЭЗ”кэ аҥаардас Александр Федоров “Золото Якутия” АО нөҥүө киирэ сатаабытыттан харбыт буолуон сөп. Кини курдук куһаҕан холумтаннаах киһи чугаһаабыт бырайыага, ханнык да “оһуобай зонаҕа” уһаабат чинчилээх.

Холобур, “ОЭЗ”кэ киирбит тэрилтэлэр судаарыстыба мэктиэтинэн туһанан, улахан суумалаах, чэпчэтиилээх кредиккэ, субсидияҕа түбэһиэхтээхтэрэ. Бүтүн Саха сирин ваучерынан, векселлэринэн олордо үөрүйэхтээх киһи кредит бөҕөтүн ылан баран Москватааҕы замогар көһөн хааллаҕына ким ону төнүннэриэй?! Эмиэ норуот харчытын сиэһинигэр тэҥнээх афера буоллаҕа.

Ваучер-Һааска “мүччүргэннэх сырыыта” салҕанар

Харчылааҕын тухары харытыттан харбатыа суох киһи Александр Федоров чугас доҕоро, урукку Саха сиринээҕи Росимущество салайааччыта Владимир Данилов, үөһээ ахтан аһарбыппыт курдук, Прохоров “МФК” баанын Саха сиринээҕи салаатын дириэктэринэн ананна.

Владимир Данилов Росимуществоттан уурайан баран 2010 сыллаахха “Золото Якутии” Москватааҕы бэрэстэбиитэлистибэтин салайан олорбута. Прохоров баанын салайааччыта буолан баран хаһыаттарга рекламнай интервью биэрдэ. Онно кини “республика улахан тэрилтэлэрэ МФК баанын кытары үлэлииргэ дуогабар түһэрсэн эрэллэрин” кэпсээтэ.

Республикаҕа тастан баан структурата олохтоноро, биллэн турар, үчүгэй – харчы киирэрэ эбиллэр. Ол гынан баран, бу “үтүө саҕалааһын кэннигэр” Ваучер Һааска – Александр Федоров курдук киһи күлүгэ барыҥныыра дьиксиннэрэр. Кини диэтэх киһи чугаһаата эрэ барыта күл-көмөр буоларын 20-ччэ сылга билбиппит-көрбүппүт элбэҕэ бэрт буолаахтаатаҕа.

***

Источник:

Газета "Туймаада уоттара" ("Огни Туймаады") - 26 июля 2012 года, № 111.

Электронная версия на якутском языке - http://aartyk.ru/pravosudie/item/1428-aybardaaһynnaah-anygy-үye-geroya-–vaucher

2012-07-31 13:41:26

Всего просмотров: 2664